As Andrómenas e outros contos
Un non pode escribir unha Andrómena coma quen come unhas talladas de polbo na feira da Gouxa. Pódese escribir un poemiña ou un conto, se me apuras ata unha novela, pero unha Andrómena con maiúscula non se pode. Non se pode arrincar da alma unha pena ou unha ledicia coma quen arrinca un saramago cando se sacha no millo.
Non se pode furgar nos sentimentos e escachar as lembranzas, non é doado escribir estas pingas de sangue, tiradas do corazón dun meniño das ourelas do Asneiro, non se pode, ou se cadra pódese, se aínda está prendido o lume na lareira do sentir.
San Xoán, é o santo patrón de Vilanova en Ribas do Asneiro, está case espido, cuns coiros colgados no retablo da igrexa e ao seu carón a pérfida Salomé, coa cabeza do Bautista, cortada nunha fonte branca, da que deitan unhas pingas de sangue fresco, daquel pescozo degolado. Iso métenos medo aos rapaces cando imos á misa ou ao catecismo; a min máis que medo dáme moita peniña, cun home preso, sen culpa ningunha, lle cortaran a cabeza porque un rei borracho fixera unha promesa e non fora capaz de volverse atrás. O pai tenme dito que un non debe prometer nada que non poida cumprir, máis se un erra co que prometeu, debe ser humilde e pedir perdón e rectificar, que todos erramos moitas veces.
Poida que aquela noite do vinte e tres para o vinte e catro, cando espertei e fun correndo á Fonte do Baño, onde baila o sol no amencer de San Xoán, non vira o que vin e que aquelo que parecía unha muller non o fora, e poida que fora o medo e o meu maxín quen o inventou, poida que aquela muller que atopei ao pasar o Prado do Muiño non fora o espírito de ninguén, poida que fora unha coincidencia, unha casualidade que na semana seguinte morrera Manuela de Segunda, e poida que a min se me parecera moito e despois o imaxinara sen darme nin conta.
Poida que aquela noite non agardara ao amencer e liscara cara a casa levado do demo, poida que aínda non perdera ata hoxe parte do medo aquel.
Agora, vénseme á cabeza o conto que me contaches papá, daquela señorita de boa familia de Lalín, ao parecer tiña unha servente que a peiteaba, estando nesa labor un día atopoulle un piollo e díxolle a coitada da criada, había que falarlle en castelán; “¡Señorita, un piojo!” e a dama contestoulle, “¡será una casualidad!”. O caso é que a cada pouco ía topándolle outro, e outro, e decote contestaba, “otra casualidad”, sabido é de todos os que tivemos piollos que lles gusta moito agocharse á beira das orellas, e cando a moza premeu co peite nesa zona, atopou moitos xuntos polo que toda chea de razón exclamou: “Señorita, usted tiene la cabeza llena de casualidades”. Poida que aquela noite eu tamén tivera a testa chea de medos e porque non, tamén con algunha casualidade.
Poida tamén que agora con sesenta Sanxoáns enriba, aínda me acorde da faciana da pobre Ramona no seu cadaleito no cuarto da casa do meu amigo José Manuel, e que a vexa coma se fora onte e poida que me arrepinta de non facerlle caso ao pai que ben me dixo que non fora a vela na caixa morta, que esas cousas gravábanse moito, e despois viñan os medos e os pesadelos. Poida que sexan casualidades, non si?
Poida que cando cheguei á Fonte do Baño moitos anos despois e vin bailar o sol enriba da auga e nacer da fonte unha moza espida, fermosa coma a miña Bertiña, xa non pensara na morta e degoirara pola viva.
Poida que esta Andrómena, papá, non a pensara escribir nunca, pero como lla prometera a Ramsés, mira que nome tan bonito é nome de faraón, aqueleina deste xeito. De paso, aproveito para contarche que os teus bisnetos andan moi ben, o máis novo é traste e revoltoso, poida que se pareza un pouco a min, xa sei que ti o sabes todo pero eu síntome mellor ao contarcho.
Vaia, xa me esquecía! Que boas estaban aquelas talladas de polbo na Gouxa cando andabas ti por aquí. Poida que non tardando as comamos outra vez nas feiras onde andas polo alén, poida… ou poida que me queden moitas talladas que xantar antes de marchar, aínda que ao prezo que se puxo agora o polbo… non haxa peto que o aguante!
Avelino Jácome
