Cartas desde Copenhage
Foi nun dos meus primeiros traballos en Copenhague, hai 12 anos, cando unha muller díxome: «Non te preocupes polo danés. Tómao con calma. A min levoume máis de 10 anos falalo ben». Nese momento pensei: como é posible que che leve tanto tempo aprender un idioma cando vives no país no que se fala?
Hoxe, 13 anos máis tarde, mentres me preparo para o exame de nacionalidade, doume conta de que, efectivamente, pode levar ese tempo e máis. Dou fe.
Desde que en agosto decidín presentarme ao exame para conseguir a nacionalidade danesa, experimentei todo tipo de reaccións cando o comento. Aos meus compañeiros de traballo failles ilusión que estea a facer este esforzo (inxente) por naturalizarme como cidadá deste país. Algúns amigos déronme ánimos e preguntáronme cal é o proceso para presentarse e, moitos outros, sinxelamente, non o entenden e dinme que é unha perda de tempo porque, sendo europea? para que me serve ser cidadá danesa?
Desde que en 2014 Dinamarca abriu as portas para outorgar a nacionalidade aos estranxeiros, pareceume un bo plan adquirir este dereito, xa que España permite aos seus cidadáns gozar da dobre nacionalidade. Naquel entón sería imposible presentarme, xa que, para poder optar ao exame, hai que cumprir certos requisitos: vivir 9 anos no país, ter residencia permanente, pasar unha proba de idioma (PD3) e non ter antecedentes penais. Se cumpres con todos estes requisitos, aínda queda unha proba máis, a definitiva: un exame de 45 preguntas, algunhas das cales tratan sobre temas de actualidade (5), outras sobre valores daneses (5) e o resto son sobre historia e datos de Dinamarca, que abarcan desde a era viquinga até a coroación de Federico X en xaneiro de 2024. Ademais de pagar 100 euros para poder facer o exame, aprobalo significa responder correctamente 36 preguntas. É necesario acertar 4 das 5 sobre valores daneses. É dicir, hai que ter claro que neste país, desde 1997, é ilegal pegar aos fillos e/ou ter relacións sexuais con animais (isto último se ilegalizou en 2014). Trump, para que comelos, cando… en fin. Aí déixoo antes de que me poñan antecedentes.
Con estas cousas claras, malo será. Por suposto, se tivesen que facelo, moitísimos daneses suspenderían este exame. Pero é o seu país e son as súas normas. A pregunta non é para que serve (que tamén), senón, faiche un pedazo de papel ser máis ou menos cidadá dun país? Dubídoo.
Por exemplo, creo que en Galicia a maioría nos sentimos moi galegos e ninguén ten un pasaporte que o acredite na mesa de noite. Faría falta? Non o sei. Un nacionalismo mal levado pode facer auténticos estragos. As nacións son un tanto por cento mito, un tanto por cento idioma, un tanto por cento valores compartidos e un tanto por cento leis e administración. É fascinante como todo isto define de onde vés e, en gran medida, como pensas e entendes o mundo.
Como cidadá europea, pregúntome como é posible que a estas alturas non aprobásemos a existencia dun pasaporte europeo que nos conceda os mesmos dereitos a todos os cidadáns da Unión. Con todo, son consciente de que certos dereitos non se poden conceder así como así. Votar, por exemplo. Se estás de Erasmus en Lituania, non deberías poder votar nas súas eleccións xerais. Máis que nada porque sabemos máis sobre os candidatos de Estados Unidos que sobre os de calquera país veciño (e ás veces, até do noso propio).
É un tema complicado. Europa segue sendo un proxecto dunha complexidade sorprendente. Cos nosos antecedentes, é un milagre que construísemos unha zona de libre comercio, bens e servizos. A pesar do moito que avanzamos, e de que cada vez máis xente sae a facer a súa vida noutro país, sigo dicindo que un tomate o ten moito máis fácil que unha persoa cando hai que facer ensalada allende as túas fronteiras.
Para que serve ter dúas nacionalidades? Para min, ademais de poder votar nas eleccións xerais, obter a nacionalidade danesa é unha mestura de sentimento e, a falta de fillos ou marido, de querer adquirir un papel que reflicta parte desa emoción e o esforzo que supuxo asentarme neste país sen máis recursos que a miña curiosidade e as miñas ganas de enriquecer a miña experiencia vital.
E tamén porque, como diría a tristemente falecida Maira Gómez kemp: «Aquí viñeches a concursar!» Concursemos, pois.
Raquel Sertaje
